کارشناسان شهری باور دارند که تحقق این شعار در گرو تعیین سهم شهروندان در اداره امور محله‌ها و نظارت بر اجرای پروژه‌های شهری در محله‌ها آن هم در قالب «شورایاران» یا همان «یاران شهر» است. تقریباً ۲ دهه از فعالیت شورایاری‌های محله‌های ۲۲گانه پایتخت می‌گذرد و چهارم مردادماه امسال، شاهد برگزاری پنجمین دوره انتخابات این نهاد مردمی هستیم. درباره نقش و جایگاه این تشکل مردمی با «نصرالله آبادیان» شهردار منطقه ۱۱ گفت‌وگو کردیم.
نقش و جایگاه شورایاران را در جامعه مدنی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
شورایاران که به‌عنوان رسمی‌ترین و بزرگ‌ترین انجمن غیردولتی و داوطلبانه در مقام معتمدان محلی و پل ارتباطی میان مردم و مسئولان شهری هستند، در صورتی آنها بتوانند با جلب مشارکت شهروندان، روحیه مسئولیت‌پذیری اجتماعی شهروندان را تقویت کنند، به حتم از ارکان تأثیرگذار در جوامع مدنی خواهند بود.
با توجه به اهداف اولیه، عملکرد این نهاد را در دوره‌های پیشین چگونه ارزیابی می‌کنید؟
از آنجا که تاکنون یکی از وظایف شورایاران، انعکاس درخواست‌های موجه و معقول شهروندان به مسئولان شهری و پیگیری آن بوده است، موضوع هویت‌بخشی به محله‌ها از طریق تشکیل شورایاری‌ها در تبدیل چهره شهر به شهری زیست‌پذیر مؤثر بوده است. اگرچه این امر در ادوار پیشین به نحو احسن حاصل نشد که خود ناشی از خلأهای قانونی، ناکارآمدی برخی شورایاران و ارزش شدن برخی ضدارزش‌ها در این بین بوده است، اما تلاش شده در این دوره حداقل خلأهای مذکور تا حد امکان پر شود. باتوجه به مصوبه شورای‌شهر مبنی بر عدم دخالت شورایاران در امور اجرایی، مالی و اداری شهرداری و... بهتر است بر نقش شورایاران، تنها به‌عنوان انعکاس‌دهنده درخواست‌های شهروندان و پیگیری آن تأکید شود. از نقاط مثبت شورایاران و عملکردشان می‌توان به تقویت اعتماد نسبی در ادوار پیشین اشاره کرد که بین آنان و شهروندان ایجاد شده بود که درصورت بهبود شرایط و اثرگذاری مثبت شورایاران می‌توانست بهتر نیز شود. از نقاط منفی عملکردی نیز می‌توان به ایجاد فضای چانه‌زنی با انگیزه‌های شخصی اشاره کرد که از قدرتی که به آنان واگذار شده بود بر می‌آمد.
شورایاران چگونه و تا چه حد می‌توانند در تحقق رویکرد شهرداری مبنی بر «تهران، شهری برای همه» کمک حال و بازوی مدیریت شهری در حل مشکلات محله‌ها باشند؟
موفقیت و کارنامه درخشان برخی شورایاران در مقابل عملکرد متوسط رو به پایین برخی دیگر، حکایت از توانمندی‌های فردی در برقراری تعامل و ارتباط با اهالی محله دارد. اگر بخواهیم به عوامل موفقیت شورایار در محله اشاره کنیم، وجود روحیه مشارکت‌جو و فعال در شخص منتخب(شورایار)، همراهی نهادها و سازمان‌های مربوط برای تسهیل اجرای خدمات و همچنین وجود روحیه مسئولیت‌پذیری اجتماعی بین شهروندان، نهادها و سازمان‌های موجود در محله از مهم‌ترین عوامل مؤثر در موفقیت شورایاری‌ها به‌عنوان یاران شهر است. موضوعی که به شکل مستقیم و غیرمستقیم موجب توفیق یا نداشتن توفیق این ظرفیت اجتماعی در محله‌ها می‌شود.
ارتباط و تعامل شورایاران با شهرداری‌ها و شورای‌شهر چگونه بوده و باید باشد؟
اعضای شورایاری‌ها به‌عنوان منتخبان مورد اعتماد مردم یک رأس از مجموع ۳ رأس مثلث مدیریت شهری را تشکیل می‌دهند. نهادی که در تعاملی دوستانه با شهروندان، نهادهای اجرایی و مدیریت شهری بستر توسعه محله‌محور شهر را فراهم می‌کند و می‌تواند در تحقق رویکرد «تهران، شهری برای همه» موفق باشد. همه ما می‌دانیم که کوچک‌ترین ارتباط اجتماعی بیرون از خانه، در کوچه‌های شهر اتفاق می‌افتد (مضامینی نظیر، همسایگی، هم‌محله‌ای و...) بنابراین، شورایاری می‌تواند با ایجاد فضایی که در آن افراد کوچه در راستای تحقق هدفی گرد هم می‌آیند، هوشمندانه در انسجام اجتماعی و ارتقای شاخص‌های زندگی شهری حول محور شعارهایی چون «تهران از کوچه‌هایش آغاز می‌شود» اقدام کند. اگر بخواهیم تهران شهری برای همه و مدیریت از پایین به بالا و مشارکتی ایجاد شود، باید شهردار و مسئول اجرایی مدیریت شهر از افرادی انتخاب شود که شورایاران را باور داشته و تعامل با منتخبان مردم را سرلوحه فعالیت خود قرار دهند. ضمن اینکه لازم است یکی از بندهای اصلی نظارت و ارزیابی شهرداران، پس از انتخاب و تصدی شهرداری، وجود تعامل سازنده با شورایاران باشد(در صورتی که شورایاران به نحو احسن و به نفع شهروند و براساس الگوی مناسب مدیریت مشارکتی عمل کنند) و به نتیجه ارزیابی‌های مستمر در این حوزه ترتیب اثر داده شود.
شورای‌شهر فعلی در جهت اصلاح ساختار و رفع ضعف‌های موجود در شورایاری چه گام‌هایی برداشته است؟
در این دوره تلاش شده با اصلاح ساختار در مناسبات اعضای شورایاری، کاستن از مسئولیت و دریافت‌های مالی در سراهای محله و تصمیم‌گیرنده بودن تمام و کمال اعضا در برنامه‌های محله‌ای و... به شکلی اصلاح ساختار صورت پذیرد. درباره انتخاب و گزینش افراد باید صلاحیت‌ها، تحصیلات، روحیه و رفتار، حسن شهرت و... احراز شود. تشکیل یک شورایاری قوی می‌تواند ضامن تحقق اهداف توسعه محلی باشد.
تأکید شورای‌شهر به حضور جوانان و بانوان در این دوره از انتخابات شورایاری‌ها بوده است. این تأکید با چه هدفی بوده و چگونه می‌توان قشر زنان و جوانان را وارد عرصه انتخابات کرد؟
حضور اقشاری که طی دوره‌های پیش کمتر در عرصه بوده‌اند اثرگذار خواهد بود و ترغیب بانوان و جوانان برای کاندیداتوری می‌تواند شهر را به نفع این ۲ قشر تأثیرگذار در جامعه بیش از پیش آماده سازد.
توصیه شما به شهروندان منطقه ۱۱ برای مشارکت در انتخابات شورایاری‌ها چیست؟
شورایاران که امروز به‌عنوان یاران شهر از آنها در پایتخت یاد می‌شود، منتخبان برخاسته از بطن جامعه هستند که می‌توانند با توجه به شناخت کامل از محله‌شان، بسترهای ارتقای زندگی شهری را برای شهروندان فراهم کنند. بنابراین لازم است مردم هر محله با توجه به ضرورت توسعه شاخص‌های زندگی شهری خود در این دوره از انتخابات شرکت کنند و با انتخاب افراد کارآمد و دلسوز گامی مؤثر به سوی رشد محله خود بردارند.
نظر شما